Edukacja typu ‘Outdoor’ –

Materiały szkoleniowe z warsztatów i konferencji outdoorowych – Anglia, Niemcy,Węgry, Rumunia,Słowenia

Outdoor education- edukacja nieformalna kształtująca umiejętności miękkie człowieka; nauka przez działanie, ściśle powiązana ze środowiskiem naturalnym.

To taki rodzaj edukacji, w którym wykorzystuje się aktywności outdoorowe do osiągnięcia konkretnego celu edukacyjnego.

Charakterystyczne cechy dla OE:

• Nieformalne
• Bazują na doświadczeniu
• Ukierunkowane na cel
• Ukierunkowane na proces
• Ściśle powiązane z naturalnym środowiskiem
• Zwiększające efektywność nauczania formalnego

Zajęcia outdoorowe to aktywna forma edukacji bazująca na doświadczaniu. Ma ona ogromny wpływ na kształtowanie człowieka, jego umiejętności miękkich, społecznych. Są to zajęcia indywidualne i grupowe, podczas których wykorzystuje się aktywności outdoorowe – na zewnątrz, w naturalnym otoczeniu  środowiska ( np. zajęcia wspinaczkowe, linowe, kajakowe, żeglarskie, survivalowe, wędrówki, zadaniagrupowe) zakończone zawsze podsumowaniem i omówieniem, które nakierowuje, pomaga wyciągnąć wnioski. Kształtowane są między innymi takie umiejętności jak: praca w grupie, komunikacja, samodzielność, odpowiedzialność za siebie i innych, kreatywne myślenie, odwaga, zaradność, umiejętność reagowania w trudnych sytuacjach, wiara w swoje możliwości, wzrost samooceny. Każde działanie ma swój cel. Uczestnicy wykonując zadanie, rozwiązując wspólnie problem starają się go osiągnąć. W trakcie ich pracy zachodzą liczne procesy grupowe i interpersonalne. Zadania wymagają od uczestników kreatywnego myślenia, pracy w grupie i komunikacji bez czego trudno jest wykonać zadanie. W trakcie omówienia zadawane są pytania, na które odpowiadają sami uczestnicy (np. co się wydarzyło? Co było trudne? Dlaczego sie nie udało/bez czego by się nie udało wykonać zadania? W jaki sposób możecie odnieść to do swojego życia? W jaki sposób możecie wykorzystać to w przyszłości?).  Zajęcia outdoorowe mogą być ukierunkowane konkretnie na poprawę jednej z kilku umiejętności miękkich (np. komunikacja, praca w zespole, pobudzenie do działania, zaufanie, budowanie zespołu) lub kilku jednocześnie. Najistotniejsze jest odpowiednie podsumowanie zajęć, które nakierowuje, a nie wskazuje konkretne rozwiązanie- uczestnik sam musi dojść do odpowiednich wniosków. U uczestników zajęć outdoorowych zauważa się pozytywne zmiany w relacjach z otoczeniem, poprawę umiejętności niezbędnych w codziennym życiu- zaradność, wzrasta ich poziom samooceny, motywacji i chęci do działania. Zaczynają dostrzegać korzyści płynące z samodoskonalenia, a także pracy nad sobą, wyznaczanie i realizowanie celów. Grupy z zajęć na zajęcia częściej osiągają cel i znajdują w sobie energię do działania i jego osiągnięcia.

Kraje w których wykorzystuje się Outdoor jako metodę edukacji:

Niemcy, Anglia, Rumunia, Węgry, Portugalia, USA, Kanada, Finlandia, Szkocja, Walia, Słowacja, Szwecja, Norwegia, Francja, Islandia, Czechy, Chorwacja, Słowenia, Australia, Nowa Zelandia

Edukacja Outdoor

wypisy z książki ‘Edukacja  Outdoor. Autentyczne uczenie się w plenerze’

Peter Higgins i Chris Loynes

Starożytne przysłowie:

„Powiedz a zapomnę; pokaż a zapamiętam; pozwól przeżyć a zrozumiem ( Konfucjusz)”

Ma wiele wspólnego z zaproponowanym przez Deckera (1995) schematem zdolności zapamiętywania zdobytej wiedzy:

Tylko przez słuch = 20%

Tylko przez wzrok = 30%

Przez słuch i wzrok = 50%

Przez słuch, wzrok i dyskusję = 70%

Przez słuch, wzrok, dyskusję i działanie = 90%

W edukacji typu Outdoor uczniowie muszą nauczyć się , jak się uczyć by realizować swój potencjał. Rola nauczyciela sprowadza się bardziej do roli coacha, doradcy czy pomocnika.

… „Wszyscy uczymy się przez bezpośrednie doświadczenie i eksperymenty; w innym przypadku nikt z nas nie umiałby chodzić czy mówić, cierpielibyśmy z powodu ciągłych oparzeń dotykając gorące przedmioty itd. Jednak niemożliwością jest bezpośrednie doświadczenie wszystkiego, dlatego musimy znaleźć sposób na uogólnienie przeszłych doświadczeń i przełożenie ich na potrzeby bieżącej sytuacji.

Taki właśnie proces uczenia się bez pośredników prowadzi do wykształcenia w jednostce dojrzałego spojrzenia na edukację. Ostatecznie każdy z nas musi wziąć odpowiedzialność za własne uczenie się, inaczej przestajemy uczyć się w ogóle – wzorce naszych zachowań sztywnieją, stajemy się niechętni zmianom, mimo napływających informacji. To prosta droga do uprzedzeń. Tracimy umiejętność przystosowania się do nowych sytuacji i ograniczamy się do naszych z góry wyrobionych opinii, które stają się skostniałe i niewrażliwe na fakty…”

Proces uczenia się przez doświadczenie składa się z następujących elementów:

a)     doświadczanie;

b)     refleksja na temat doświadczenia;

c)     stosowanie nowo zdobytej wiedzy w danej sytuacji oraz w nowych sytuacjach;

d)     uogólnianie reguł, by mogły być stosowane w przyszłych sytuacjach;

e)     uznanie całego procesu za metodę uczenia się.

… Spośród wielu teorii wyjaśniających ten proces najprostszą wydaje się teoria Kolba (1984), który opisał pierwsze trzy elementy jako cykl uczenia się. Ujęcie to zostało następnie rozwinięte przez kolejnych badaczy, którzy postrzegali proces raczej jako spiralę, a także uznali wagę doświadczania w nowych sytuacjach.

Niektórzy autorzy sugerują, że proces ten jest bardziej efektywny, gdy uczeń od razu staje się zaangażowany w zajęcia i/lub gdy po zajęciach następuje omówienie. Dzięki temu uczeń dysponuje pewnymi ramami, w które wpisuje się jego własne doświadczenie. Angażowanie ucznia od razu, bezzwłocznie, może przyjąć formę bezpośredniego lub pośredniego zachęcania go do pewnych zachowań, lub formę bezpośredniego porównania aktywności z aspektami z życia osobistego czy zawodowego (zob. przegląd – Priest, 1996).

Cały proces staje się szczególnie owocny, gdy bierzemy pod uwagę etap (e), jako że dotyczy on nie tylko generalizowania wiedzy zdobytej w ostatnich doświadczeniach, ale też przenoszenia jej na sam proces uczenia się. Z pewną pomocą nauczyciela uczeń może na tym etapie rozwinąć poczucie zaufania do procesu, a przez to do swoich możliwości wzięcia odpowiedzialności za własne uczenie się. Innymi słowy, uczący się zyskuje na pewności siebie i niezależności, a pełen przygód proces uczenia się staje się atrakcyjny i wartościowy sam w sobie. Są to podstawowe umiejętności życiowe, a ich rozwój u wszystkich uczniów powinien być ambicją każdego edukatora…

Niektóre argumenty za edukacją typu Outdoor

Holizm

Opiera się on na przekonaniu, że edukacja outdoor może stwarzać możliwości dla zaistnienia zintegrowanych doświadczeń edukacyjnych łączących aspekty rozwoju intelektualnego, fizycznego, emocjonalnego, estetycznego i duchowego.

Zdrowie

Nie można przecenić znaczenia ćwiczeń fizycznych. Nasz tryb życia staje się coraz bardziej siedzący, ale wyjście na dwór może temu przeciwdziałać. Ponadto ostatnie doniesienia wskazują na związki ćwiczeń fizycznych i rozwijania wyczucia estetyki, co przyczynia się do redukcji zaburzeń stresopochodnych. Jedna z gałęzi edukacji outdoor – Terapia przez Przygodę – obrała sobie nawet redukcję stresu za swój cel. Takie doświadczenia mają prawdopodobnie największą wartość, gdy są stosowane prewencyjnie, a nie zaradczo.

Edukacja konsekwencji

Edukacja formalna w zasadzie nie zapewnia młodym ludziom możliwości odkrycia, jak ważne jest podejmowanie właściwych decyzji i obieranie właściwego kursu. Edukacja outdoor zapewnia takie możliwości: np. poprawne umiejscowienie śledzi przy rozkładaniu namiotu będzie na przykład miało swe konsekwencje w dobrze przespanej nocy. Zwykle jesteśmy chronieni przed własnymi błędami do tego stopnia, że przestajemy akceptować fakt, że jesteśmy istotami omylnymi. Jest to co najmniej niezdrowe i kończy się często przytępieniem zmysłów (zob. Higgins, 1996 a,b).

Obywatelstwo: wzięcie odpowiedzialności

Colin Mortlock (brytyjski wspinacz, pisarz, nauczyciel, entuzjasta edukacji outdoor) twierdzi, że przez edukację outdoor rozwija się miłość do siebie, innych i środowiska; a te trzy powinny pozostawać w równowadze. Pierwszym krokiem w rozwijaniu pozytywnych postaw jest ułatwianie powstawania związków emocjonalnych. Wtedy można przejść do brania odpowiedzialności za siebie, innych i środowisko – innymi słowy, za własne czyny. Zrównoważony program edukacji outdoor zapewnia młodym  ludziom wiele okazji ku temu. (…)

Różni uczniowie, różne potencjały

Rozwój intelektualny w sali lekcyjnej nie jest tym, co odpowiada wszystkim uczniom bez wyjątku; wielu z nich celuje w aktywności fizycznej lub artystycznej. Mimo że program nauczania zapewnia możliwość rozwoju w tych dziedzinach, edukacja outdoor mogłaby być tu dodatkowym bodźcem. Nie chodzi o to, by każda jednostka rozwijała się tak, jak jej się żywnie podoba, ale o to, by przez rozpoznanie jej potencjału nauczyciele i rówieśnicy zaczęli postrzegać ją w inny sposób. Wynikająca z tego zmiana samooceny może przynieść efekt zarówno społeczny, jak i edukacyjny.

Rzeczywistość: wirtualna i prawdziwa

Młodzi ludzie coraz częściej spędzają czas w wirtualnym świecie komputera i obrazków z telewizji, to fakt, z którym trudno się nie zgodzić. Mimo że interaktywne programy komputerowe oraz telewizja mogą być z sukcesem wykorzystane jako pomoce naukowe, nic nie zastąpi prawdziwego świata. Tylko przez doświadczenie można sprawdzić, czy obraz prezentowany w telewizji zgadza się z rzeczywistością. Jednak to nie wszystko: komputery i telewizja skupiają się tylko na jakościach wzrokowych i słuchowych, wykluczając pozostałe zmysły. A przecież bezsensownym jest oglądanie filmu o sztormie czy słuchanie wycia wiatru, gdy ktoś nigdy nie miał nawet okazji nałożyć płaszcza przeciwdeszczowego. Jak by nie było, pogoda zmienia się na zewnątrz, w otwartej przestrzeni.